Η γιόγκα είναι μια πολύ φυσική διαδικασία εκμάθησης, άσκησης και χαλάρωσης για τα παιδιά. Τα παιδιά δυσκολεύονται να συγκεντρώσουν την προσοχή τους για πολλή ώρα. Παρόλα αυτά, μέσα από τις ασκήσεις σώματος και τις αναπνοές, τους δίνεται η δυνατότητα να μετατοπίσουν την προσοχή τους από τα εξωτερικά ερεθίσματα που τα καθιστούν ανήσυχα και να εντοπίσουν την προσοχή τους στο σώμα τους και την αναπνοή, απελευθερώνοντας δυσκολίες και άγχη. Αυτό προάγει άμεσα τη σωματική, νοητική και ψυχική τους ανάπτυξη βοηθώντας τα να αναπτύξουν σωματικές δεξιότητες, εξισορροπητικούς μηχανισμούς αυτό υποστήριξης και νοητικές ικανότητες αντίληψης και αφομοίωσης. Τα παιδιά παρουσιάζουν έφεση στη γιόγκα. Παίρνουν όλων των ειδών τις στάσεις με μεγάλη ενεργητικότητα και ευχέρεια και, φυσικά, γι'αυτά είναι κι αυτό ένα παιχνίδι.
Στη σημερινή εποχή τα παιδιά χάνουν τη φυσική τους ευλυγισία σε πολύ μικρή ηλικία. ΄Ισως εξαιτίας του τρόπου ζωής μέσα στις μεγαλουπόλεις που τα περιορίζει μέσα σε κλειστούς χώρους, οι πολλές ώρες μπροστά στην τηλεόραση... Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως κάθε παιδί που μεγαλώνει σήμερα χρειάζεται εργαλεία για να παραμείνει σωματικά και νοητικά υγιές και να αντιμετωπίσει το άγχος. Η γιόγκα είναι μιά απλή και αποτελεσματική μέθοδος για να επιτύχει κανείς και τους δύο αυτούς στόχους.
Για τα παιδιά ηλικίας 5-12 ετών, είναι ένας θαυμάσιος τρόπος να βελτιώσουν την αυτοεκτίμηση, την αυτοσυγκέντρωση, τις σχέσεις, και τις κινητικές τους ικανότητες, καθώς επίσης να μάθουν να σέβονται και να τιμούν το σώμα τους. Είναι διασκεδαστικό και εκπαιδευτικό με την ευρύτερη έννοια. Είναι κάτι που θα τα συντροφεύει σε όλες τους τις δραστηριότητες, στο σχολείο και στο σπίτι.
Για τους εφήβους 13-18 ετών, είναι ένας θαυμάσιος τρόπος να μειώσουν το άγχος, να εξισορροπήσουν τις ορμονικές μεταβολές, να καλλιεργήσουν συνειδητή επικοινωνία με το περιβάλλον, να ανακαλύψουν τις προσωπικές τους τάσεις και ταλέντα και να μάθουν την πειθαρχία σε μιά ατμόσφαιρα αυτο-εξερεύνησης και εκπαιδευτικής ψυχαγώγησης. Η γιόγκα βοηθά στη μείωση των τραυματισμών κατά τη διάρκεια του αθλητισμού, και βελτιώνει τη συγκέντρωση και την απόδοση στη μελέτη.
Η ευλυγισία
Το σώμα και ο νους αλληλεπιδρούν από την αρχή της ζωής μας. Ευλύγιστο σώμα και κλειδώσεις αντανακλούν και προάγουν ευλύγιστο σύστημα σκέψης και αντίληψης πέρα από ακρότητες και ένα ισορροπημένο νευρικό σύστημα.
Με τη γιόγκα τα παιδιά μπορούν να ξαναβρούν την προσχολική τους ευλυγισία και ζωντάνια, αποκτώντας ένα χρήσιμο εργαλείο που θα τους επιτρέψει να διαμορφώσουν και να διατηρήσουν ευλύγιστη και καλή σωματική κατάσταση ως ενήλικα άτομα.
Τέντωμα και χαλάρωση για αγχωμένα παιδιά
Πέρα από τα σωματικά και νοητικά οφέλη, ένα πολύ σημαντικό σημείο είναι πως η γιόγκα δίνει στα παιδιά την ευκαιρία να αποδεσμεύσουν τις εντάσεις τους. Θά'λεγε κανείς πως τα παιδιά δεν υποφέρουν από άγχος, έτσι δεν είναι; Κι όμως....
Ξύπνημα για το σχολείο στις 6.30. Ντύσιμο. Πρωινό. Να προλάβεις το λεωφορείο. Σχολική μέρα. Εξωσχολικές δραστηριότητες. Μαθήματα. Λίγο παιχνίδι. Δείπνο στα γρήγορα. Μπάνιο, δόντια, κρεββάτι.
Εξαντλητικό, έτσι; Αυτή είναι η ζωή ενός παιδιού της σημερινής εποχής. Το πρόγραμμά τους είναι σχεδόν τόσο αγχωτικό όσο των γονιών τους.
Αυτός είναι και ο λόγος που όλο και περισσότεροι γονείς ζητούν μαθήματα γιόγκα για τα παιδιά τους.... για να τους δώσουν τη δυνατότητα να χαλαρώσουν λιγάκι.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά, γιατί τους δίνει την ευκαιρία να επικεντρωθούν σε κάτι και να χαλαρώσουν. Και τους αρέσει πολύ. Και μάλιστα αυτό που τα ενθουσιάζει περισσότερο είναι η βαθιά χαλάρωση. Πολλοί δάσκαλοι της γιόγκα δηλώνουν πως η μεγαλύτερη έκπληξη που δοκίμασαν διδάσκοντας παιδιά ήταν η ευτυχία με την οποία απολαμβάνουν τη βαθιά χαλάρωση, πράγμα που δείχνει πόσο αφύσικους ρυθμούς έχει η ζωή τους.
Ένα ιδιαίτερα θετικό σημείο της γιόγκα είναι πως δεν είναι ανταγωνιστική. Κάθε παιδί βρίσκεται στο σημείο που πρέπει να βρίσκεται, κανείς δεν το σπρώχνει να προσπαθήσει πέρα από τα όριά του ή να μιμηθεί κάποιον άλλον. Και δεν χρειάζεται να είναι το παιδί ευλύγιστο ή να «τα παίρνει εύκολα». Το μόνο που χρειάζεται είναι να είναι διατεθειμένο να δοκιμάσει. Φεύγουν απ'την τάξη με μεγάλα χαμόγελα στο πρόσωπό τους, μιά αίσθηση ευεξίας και βήμα πιό ανάλαφρο.
Η γιόγκα είναι επίσης θαυμάσια για τα υπερ-κινητικά παιδιά. Τα βοηθά να ηρεμήσουν τους ρυθμούς τους και να συγκεντρώσουν τις σκέψεις τους. Προικισμένα παιδιά με πολλή υπερκινητικότητα δείχνουν τεράστια βελτίωση με τη γιόγκα.
Όχι πιά χωριστά κουτάκια!
Έχει αναγνωριστεί πιά πως η ζωή στη σημερινή κοινωνία τείνει να βάζει τους ανθρώπους σε κουτάκια, να τους κολλάει ετικέτες, και το ίδιο κάνει και στους τομείς απασχόλησής τους. Ας πούμε, σ'όλα σχεδόν τα σχολεία του κόσμου, οι μαθητές μελετούν μεμονωμένα μαθήματα, όπως φυσική, μαθηματικά, ιστορία, λογοτεχνία κ.τ.λ., χωρίς να συνδέουν τις πληροφορίες που απέκτησαν στο ένα μάθημα με τις πληροφορίες που έμαθαν στο άλλο. Σήμερα όμως, οι εκπαιδευτικοί άρχισαν να αναγνωρίζουν πως η μέθοδος διδασκαλίας που επικεντρώνεται στην αλληλεπίδραση και τον αλληλοσχετισμό μεταξύ των διαφόρων θεμάτων βοηθά τα παιδιά να μαθαίνουν καλύτερα. Οι έρευνες εκπαιδευτικής ψυχολογίας δείχνουν κι αυτές πως όλοι οι άνθρωποι μαθαίνουν καλύτερα όταν συσχετίζουν αυτά που μαθαίνουν μ'αυτά που ήδη γνωρίζουν.
Η φιλοσοφία της γιόγκα μπορεί να απαλλάξει ένα μέρος της επόμενης γενιάς από εκείνο το αόριστο αίσθημα κενού που πολλοί από μάς νοιώσαμε μεγαλώνοντας. Η ανάπτυξη μιάς ολιστικής, πνευματικής πρακτικής που συνδέει το νού, το σώμα, την καρδιά, είναι ένας τρόπος να μάθει κανείς να κοιτάζει προς τα μέσα και να ενοποιεί τη ζωή του. Θα είναι πραγματικά θαυμάσιο αν κάποιος μπορεί να αναπτύξει αυτό το εργαλείο από νεαρή ηλικία, ώστε να μάθει να ταξιδεύει στον κόσμο από μέσα προς τα έξω.
ΠΟΛΥ ΩΡΑΙΟ
Ο τρόπος ζωής του σύγχρονου ανθρώπου τον κάνει να νοιώθει πιό σκόρπιος και βομβαρδισμένος από πληροφορίες στο μεγαλύτερο μέρος τους άχρηστες. Συνάμα, βλέπουμε πως όλο και περισσότερα παιδιά αναπτύσσουν ανικανότητα να συγκεντρώσουν την προσοχή τους, και την κατάσταση που ονομάζεται Α.D.D. (attention-deficit disorders). Αυτό έχει αποδοθεί σε πολλούς παράγοντες, μεταξύ άλλων τη διατροφή με «σκουπιδοτροφές», τις περισσότερες ώρες τηλεόρασης που καλλιεργεί παθητική στάση και εμποδίζει την έκφραση και το ξεδίπλωμα της δημιουργικότητάς τους, τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή αλλά και λιγότερες ώρες άσκησης και δραστηριοτήτων στο ύπαιθρο με αποτέλεσμα την απομάκρυνση από το σώμα τους και το νοητικό εγκλεισμό τους μέσα στην εικονική πραγματικότητα των ηλεκτρονικών παιχνιδιών...
Πολλές μαρτυρίες τονίζουν την αναγκαιότητα άσκησης του εγκεφάλου επιβεβαιώνοντας πως οι ασκήσεις γιόγκα που χρησιμοποιούν ολόκληρο τον εγκέφαλο προάγουν την εγκεφαλική και ψυχο-νοητική υγεία και ανάπτυξη, θεραπεύοντας τα παιδιά από τις σύγχρονες ψυχο-νοητικές ασθένειες. Μέσα από τις τεχνικές της γιόγκα το παιδί μπορεί να νοιώσει τη βαθύτερη ουσία του, να έρθει σε επαφή με την εσωτερική του δύναμη, αυτό το κρυφό δυναμικό που θα του δώσει μεγαλύτερη σιγουριά και εμπιστοσύνη στον εαυτό του.
Το να κατορθώσεις να δαμάσεις την προσοχή, την αυτοσυγκέντρωση, το να μάθεις να μένεις ακίνητος και δεκτικός, δημιουργικός, είναι βασικό στοιχείο για την ανάπτυξη κάθε ανθρώπινου πλάσματος.
Η πειθαρχία της γιόγκα ενισχύει όχι μόνον τη σωματική υγεία αλλά και το ξύπνημα των νοητικών ικανοτήτων όπως η προσοχή, η μνήμη, η επίγνωση.
Ο δάσκαλος συνοδεύει σταδιακά το παιδί στην ανακάλυψη ενός κόσμου διαφορετικού από της καθημερινής ζωής, ανοίγοντας τη φαντασία και εμβαθύνοντας τη δημιουργικότητά του προς την εσωτερική σοφία, ένα θησαυρό που θα είναι στη διάθεσή του για όλη την πορεία της ζωής του.
Μαθαίνοντας να αναπνέει, το παιδί μπορεί να αποκτήσει συνείδηση αυτής της ζωτικής δραστηριότητας, τόσο ουσιώδους για την ύπαρξή μας.
Οι στάσεις της γιόγκα εξασκούν την ισορροπία, τη δύναμη, την αντοχή, το συντονισμό, την ευλυγισία. Αυτές οι ιδιότητες, αφού κατακτηθούν σε σωματικό επίπεδο, υποβοηθούν και τη συναισθηματική ανάπτυξη.
Το παιδί είναι απείρως δεκτικό και ευαίσθητο, έχει τη μεγάλη ικανότητα να δίνεται ολόψυχα σ'αυτό που κάνει. Μέσα από τις στάσεις που παραπέμπουν στα ονόματα και τη συμβολογία στοιχείων της φύσης-(το δέντρο, το βουνό, ο κεραυνός, ο άνεμος...)- ζώων- (ο σκύλος, το βατράχι, η ακρίδα, η κόμπρα....)-, εργαλείων χρήσιμων στην εξέλιξη του ανθρώπου- (η ρόδα, το άροτρο, το τόξο, η βάρκα...)-, το παιδί οδηγείται στην ενεργή εκμάθηση με τρόπο ευχάριστο και παιγνιώδη αυτής της αρχαίας πρακτικής.
Η πρακτική της γιόγκα, αντίθετα με τη σχολική εκπαίδευση, επιτρέπει στο παιδί να αναπτύξει τις λιγότερο «λογικές» πλευρές της σκέψης του με τρόπο που να ενθαρρύνεται η διαίσθηση και η ατομική δημιουργική ιδιαιτερότητά του.
Από ποιά ηλικία;
Συνήθως οι παιδικές τάξεις απευθύνονται σε αγόρια και κορίτσια ηλικίας 6 έως 11 ετών. Από κεί και πέρα, ο έφηβος είναι έτοιμος να παρακολουθήσει ένα μάθημα για μεγάλους.
Πώς γίνεται μιά τάξη γιόγκα για παιδιά;
Ξεχάστε την απόλυτη ησυχία, τις γαλήνιες, αργές κινήσεις, το ημίφως.... Μιά τάξη για παιδιά είναι πολύ-πολύ διαφορετική. Κι όμως μαθαίνουν ακριβώς τα ίδια πράγματα. ΄Ομως με άλλο τρόπο. Και αντί για μιάμιση ώρα, οι παιδικές τάξεις σπάνια υπερβαίνουν τα 45-55 λεπτά. Μιά άλλη διαφορά είναι πως οι στάσεις δεν κρατιούνται σε ακινησία πολλή ώρα, ειδικά οι ανάποδες (με το κεφάλι κάτω και τα πόδια επάνω, όπως το «κεράκι»).
Στην τάξη, τα παιδιά μαθαίνουν στάσεις με ονομασίες ζώων, παίζουν παιχνίδια και καμιά φορά τραγουδούν. Μερικοί δάσκαλοι περιλαμβάνουν και ιστορίες. Συνήθως το μάθημα τελειώνει με μιά βαθιά χαλάρωση και αναπνευστικές ασκήσεις, ίσως και ένα τελικό τραγούδι.
Ο δάσκαλος πρέπει να βρεί τρόπους να κάνει ευχάριστη την εκμάθηση των διαφόρων στάσεων.
Ας πούμε μπορεί να ζητήσει στα παιδιά να κάνουν τις πεταλούδες, κι έπειτα όλη η τάξη διπλώνει τα πόδια στη baddha konasana. Για να τα κάνει να στρίψουν, να σκύψουν και να τεντωθούν, μπορεί να εφεύρει μιά ιστορία για ένα φυτό που μεγαλώνει, κυματίζει με τον άνεμο και τη βροχή, και τεντώνει το κοτσάνι και τα φύλλα του προς τον ήλιο.
Τα παιδιά περπατούν γύρω-γύρω στην τάξη σαν αρκούδες, δεινόσαυροι ή ελέφαντες για να αποκτήσουν την αίσθηση στάσεων όπως οι uttanasana, adha mukha svanasana, and prasarita padottanasana.
Ή οι μαθητές σέρνονται στο δωμάτιο σαν φίδια ή σαν κάβουρες, για να συνηθίσουν τις στάσεις με κάμψη προς τα πίσω.
Όταν η τάξη μοιάζει να έχει περίσσευμα ενεργητικότητας και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί στις στάσεις της γιόγκα, τότε ο δάσκαλος πρέπει να το διαισθανθεί και να επιλέξει κάτι πιό δυναμικό, που να περιλαμβάνει τρέξιμο ή πήδημα ή ακόμη και τραγούδι.
Το ουσιώδες είναι πως η χάθα γιόγκα πρέπει να διδαχτεί με τρόπο που να είναι διασκεδαστικός για τα παιδιά, ώστε να μη βαριούνται, και αρκετά ενεργητικό ώστε να τα κουράσει, και να μπορέσουν στο τέλος να καθήσουν ήσυχα για τη χαλάρωση και το διαλογισμό.
Τι να φορέσει κανείς ;
Τα παιδιά πρέπει να φορούν ρούχα από φυσικές ίνες (ιδανικά 100% βαμβάκι) άνετα ώστε να επιτρέπουν τις κινήσεις, χωρίς όμως να κρύβουν πολύ τις γραμμές του σώματος.