Μια από τις πιο μελετημένες και πιο συχνές μορφές αποτελεί η δυσλεξία , η οποία σχετίζεται με τη δυσκολία στην παραγωγή γραπτού λόγου. Επηρεάζεται η ανάγνωση, η οποία δεν συμβαδίζει με τα υψηλά ποσοστά του νοητικού επιπέδου ενός παιδιού. Συγκεκριμένα, συνδέεται με ένα είδος απόκλισης στην κατανόηση και πρόσβαση στην πληροφορία και μπορεί να διακριθεί σε δύο μορφές , την επίκτητη και την ειδική εξελικτική.

Η επίκτητη δυσλεξία αναφέρεται στο άτομο που έχει αποκτήσει τις ικανότητες ανάγνωσης και γραφής, αλλά τις έχασε εν μέρει ή εντελώς ύστερα από εγκεφαλικό τραυματισμό που υπέστη στην πλευροκροταφική χώρα του αριστερού ημισφαιρίου. Η δυσλεξία αυτής της κατηγορίας ενδιαφέρει κυρίως τους γιατρούς, νευρολόγους και νευροψυχολόγους.

Αντίθετα η εξελικτική είναι μία ειδική αδυναμία εκμάθησης της ανάγνωσης και της γραφής, έξω από τα συνήθη πλαίσια επίδοσης του μαθητή, ο οποίος κατά κανόνα έχει σχετικά καλή ή και πάνω από το μέσο όρο νοημοσύνη . Αφορά ,κυρίως, τους εκπαιδευτικούς.

Συνεπώς οι δυσλεξικοί μαθητές αποτυχαίνουν να αποκτήσουν τις γλωσσικές δεξιότητες που σχετίζονται με την ανάγνωση, τη γραφή και την ορθογραφία.

Οι τύποι δυσλεξίας είναι α)η βαθιά δυσλεξία , β)η επιφανειακή ή οπτική , γ) η φωνολογική ή ακουστική και δ) η γράμμα με γράμμα δυσλεξία. Περισσότερο γίνεται λόγος για την οπτική δυσλεξία (δυσκολία στη μάθηση δια μέσου της οπτικής λειτουργίας) και για την ακουστική δυσλεξία ( ελαττωματική λειτουργία στη διάκριση των ήχων και στη σύνθεση των ήχων σε λέξεις ή αντίστροφα, οι οποίες αναπόφευκτα επηρεάζουν την αναγνωστική απόδοση).

Και οι δυο τύποι δυσλεξίας παρουσιάζουν:

1)αδυναμία ακουστικής σύλληψης και διάκρισης φθόγγων,

2) αδυναμία οπτικής αντίληψης, μνήμης και παρατηρητικότητας των μορφών,

3)αδυναμία ανάγνωσης και κατανόησης κειμένου και

4) δυσκολίες και αστάθεια στον προσανατολισμό στο χώρο και στο χρόνο και στη γενική κινητικότητα.

Πιο συγκεκριμένα, τα δυσλεκτικά παιδιά δεν μπορούν να συλλάβουν και να διακρίνουν ακουστικά τις αποχρώσεις των φθόγγων. Έτσι δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν τους φθόγγους που μοιάζουν ηχητικά μεταξύ τους ή έχουν την ίδια οξύτητα (α - ο, ο -ου, β - θ, δ - θ).Επίσης δεν ακούνε τον τονισμό στα παρώνυμα και πολλές φορές τις καταλήξεις των λέξεων ( π. χ γνωρίζω - χαρίζω).

Τα παιδιά που έχουν οπτική δυσλεξία δεν μπορούν να συγκρατούν στη μνήμη τους τις λεπτές διαφορές μεταξύ μερικών αριθμών ή γραμμάτων, μορφών ή σχημάτων (α - ο, ε - ω ή 3, ρ - 9, Μ - Ν, οι - ιο, σπ - στ). Λόγω της ανασφάλειας που διακρίνει τα δυσλεξικά παιδιά για το πως γράφεται μια λέξη, θέλουν διαρκώς να διορθώνουν το γράμμα που έγραψαν με αποτέλεσμα η γραφή τους να παρουσιάζεται κακόγραφη και δυσανάγνωστη. Πολλές φορές, δίνουν την εντύπωση ότι βλέπουν τη λέξη ή την πρόταση για πρώτη φορά έστω κι αν αυτή ανήκει στο βασικό λεξιλόγιό τους ή την έχουν γράψει ή διαβάσει αρκετές φορές.

To δυσλεξικό παιδί ενώ καταβάλει μεγάλη προσπάθεια να διακρίνει οπτικά ή ακουστικά τις συλλαβές ή τα γράμματα και τις λέξεις στο κείμενο όχι μόνο διαβάζει αργά αλλά χάνει και το νόημα όσων διαβάζει. Οι δύο διαδικασίες κατανόηση και αναγνώριση των λέξεων παρουσιάζουν την εικόνα δυο παράλληλων γραμμών οι οποίες δεν μπορούν να συναντηθούν, ενώ θα έπρεπε να συμπίπτουν και να γίνονται ταυτόχρονα. Ο λανθασμένος τονισμός, επίσης των λέξεων έχει ως αιτία το παραπάνω γεγονός.

Ακόμη, υπάρχουν μεγάλες δυσκολίες κατά τον προσανατολισμό στο χώρο και στο χρόνο. Δυσκολεύονται να διακρίνουν τις προμαθηματικές έννοιες (πάνω - κάτω, δεξιά - αριστερά, μπροστά - πίσω) και τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Δυσκολεύονται στη μαθηματική σειρά των αριθμών, στις αυθαίρετες σειροθετήσεις (μέρες της εβδομάδας, μήνες, αλφάβητο, προπαίδεια), στα κλάσματα, στους αριθμούς τηλεφώνων, στις μουσικές νότες.

Παρόλα αυτά τα δυσλεξικά παιδιά έχουν πολλά χαρίσματα. Διακρίνονται για μια καλή βραχυ - και μακροπρόθεσμη μνήμη σε οπτικοχωρικές παραστάσεις, καθώς και για μια καλή επεξεργασία των μη λεκτικών όψεων της μακροπρόθεσμης μνήμης. Επίσης, τα περισσότερα παιδιά με δυσλεξία είναι δημιουργικά. Βλέπουν τον κόσμο μ' έναν διαφορετικό τρόπο. Προσεγγίζουν τα προβλήματα και δίνουν ενδιαφέρουσες λύσεις. Η "ατέλεια" στο αριστερό ημισφαίριο εξομοιώνεται με την υπερανάπτυξη του δεξιού ημισφαιρίου. Και το δεξί ημισφαίριο είναι η πλευρά της δημιουργικότητας.

Έτσι δάσκαλοι, γονείς, λογοθεραπευτές πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η δημιουργικότητα και η φαντασία των παιδιών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι μια συνεχής πηγή έκπληξης και γοητείας.

Τα αίτια της δυσλεξίας αναζητούνται , εδώ και δεκαετίες , από επιστήμονες με συχνά αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις. Έρευνες στην Αμερική και την Ευρώπη καταλήγουν σε α) κληρονομική προδιάθεση (85% περίπου) με τη μορφή καθυστέρησης σε επιμέρους περιοχές του εγκεφάλου ή μη ολοκλήρωση στη δημιουργία του εγκεφαλικού φλοιού και σχηματισμό δυσπλασιών, κυρίως στο αριστερό ημισφαίριο και σε β) εγκεφαλικές βλάβες που πιθανώς συμβαίνουν κατά τη γέννα, ή μετά.

Διάγνωση: Η διαταραχή είναι συνήθως εμφανής στην ηλικία των 7 ετών ή όταν τα παιδιά βρίσκονται στη δευτέρα τάξη του δημοτικού. Μερικές φορές η διαταραχή στις πρώτες τάξεις του δημοτικού αντιρροπείται όταν το παιδί είναι ιδιαίτερα ευφυές και το πρόβλημα γίνεται πιο εμφανές στην ηλικία των 9 ετών. Η επίσημη διάγνωση γίνεται σε κάποιο ιατροπαιδαγωγικό κέντρο ή ΚΔΑΥ.

Για το Sugar Mama,

Καλίτσα Όλγα